در سراسر جهان، نژادهای مختلفی از گوسفندان وجود دارند که هرکدام ویژگی‌ها و ویژگی‌های فیزیکی متفاوتی دارند و برای مناطق و شرایط زیستی خاصی مناسب‌تر هستند. برخی از نژادهای شناخته شده گوسفندان شامل موارد زیر هستند:
نژاد افشاری:
گوسفند افشاری یکی از نژادهای اصلی و معروف گوسفندان در ایران است. این نژاد برای شرایط اقلیمی و زیستگاه‌های مختلف ایران مناسب بوده و از نظر تاریخی و اقتصادی اهمیت زیادی دارد. ویژگی‌های گوسفند افشاری شامل موارد زیر است: مقاومت در برابر شرایط سخت آب و هوایی: گوسفندان افشاری معمولاً به شرایط سرد و کوهستانی عادت دارند و مقاومت زیادی در برابر سرما و شرایط سخت آب و هوایی دارند. پوست با کیفیت و پشم مفید: پشم این گوسفندان از کیفیت بالایی برخوردار است و برای تولید الیاف با کیفیت استفاده می‌شود. مناسب برای تولید گوشت: همچنین، گوسفندان افشاری برای تولید گوشت نیز مناسب هستند و توانایی تولید گوشت با کیفیت و قابل قبول را دارند. سازگاری با محیط زیست محلی: به دلیل تطبیق به شرایط محیطی موجود در مناطق کوهستانی و زیستگاه‌های خشک، این گوسفندان توانایی خوبی برای بهره‌برداری از منابع محیطی محلی را دارند. تولید محصولات فرعی مفید: علاوه بر گوشت و پشم، این گوسفندان می‌توانند محصولات فرعی مفیدی مانند شیر تولید کنند که در برخی مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرد. گوسفند افشاری به دلیل ویژگی‌های مذکور، از نظر اقتصادی و محیطی اهمیت بالایی دارد و به عنوان یک منبع اصلی در اقتصاد بسیاری از مناطق کوهستانی ایران تلقی می‌شود.نژاد مهربان:
نژاد مهربان یکی از نژادهای گوسفندی است که برای صفات مهربانی و دوست داشتنی بودنش شناخته می‌شود. این نام اغلب برای گوسفندانی استفاده می‌شود که به خاطر رفتار مهربانانه و صاف و ساده‌شان شناخته می‌شوند. هر چند که "نژاد مهربان" یک نام عامیانه است و ویژگی‌های دقیق یک نژاد خاص را نمی‌توان به دقت مشخص کرد، اما عموماً این اصطلاح برای گوسفندانی استفاده می‌شود که اهل صلح و دوستی هستند و رفتار آرام و مهربانی دارند. در واقع، این نام ممکن است بیشتر به عنوان یک نوع ویژگی رفتاری و زیستی تعبیر شود تا به یک نژاد گوسفند خاص اشاره کند. هر نژادی می‌تواند افراد مهربانی داشته باشد که وابسته به شرایط پرورش، محیط و تربیت باشد نژاد ماکویی:
نژاد ماکویی یا گوسفند ماکویی یکی از نژادهای محلی ایران است که نامش از شهر ماکو در استان آذربایجان غربی گرفته شده است. این نژاد گوسفندان به خصوص در این منطقه و در مناطق کوهستانی و بلند دارای ویژگی‌های خاصی هستند.
ویژگی‌هایی که برخی از گوسفندان ماکویی دارند عبارتند از:
منطقه زیستگاهی و شرایط آب و هوایی: این گوسفندان برای سازگاری با شرایط سخت کوهستانی و آب و هوای سرد منطقه ماکو و سایر مناطق با ارتفاعات بالا پرورش داده می‌شوند.
پوست و پشم مفید: پشم این گوسفندان به عنوان یک منبع اصلی برای تولید الیاف پشمی با کیفیت بالا استفاده می‌شود.
توانایی تحمل به شرایط سخت: آن‌ها معمولاً دارای توانایی تحمل به شرایط سخت محیطی هستند و با شرایط آب و هوایی خشک و کم آبی که در این منطقه وجود دارد، سازگاری دارند.
به دلیل ویژگی‌های مخصوص به خود، گوسفندان ماکویی به عنوان یک نژاد محلی ایران، اهمیت بالایی در پرورش و تولید منابع اصلی مانند پشم و گوشت در منطقه خودشان دارند.
نژاد کرمانی:
گوسفند کرمانی یکی از نژادهای محلی و معروف گوسفندان ایرانی است که اصالتش به منطقه‌ی کرمان، استانی در جنوب شرقی ایران، برمی‌گردد. این نژاد به دلیل ویژگی‌های خاص و توانایی‌های زیستی‌اش شناخته شده است.
ویژگی‌های گوسفند کرمانی شامل موارد زیر است:
سازگاری با شرایط جوی خشک: گوسفند کرمانی به خوبی در مناطق با شرایط جوی خشک و کم آبی سازگاری دارد. این ویژگی اهمیت بسیاری در مناطقی مانند کرمان دارد که با مشکلات کمبود آب مواجه هستند.
پوست و پشم با کیفیت: پشم گوسفندان کرمانی از کیفیت بالایی برخوردار است و برای تولید الیاف با کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقاومت در برابر شرایط محیطی: این گوسفندان به خوبی به شرایط سخت محیطی مانند گرما و خشکسالی سازگاری دارند.
توانایی تولید گوشت و شیر معقول: علاوه بر پشم، گوسفندان کرمانی توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را دارند که برای مردم منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منبع مهم اقتصادی برای منطقه: پرورش این نژاد اهمیت اقتصادی بالایی برای مردم منطقه دارد و به عنوان یک منبع اصلی در اقتصاد برخی مناطق جنوب شرقی ایران شناخته می‌شود.
گوسفند کرمانی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش و تطبیق آن با شرایط محیطی منطقه‌ای که از آن نشأت گرفته، یکی از نژادهای معروف و مورد توجه در ایران است.
گوسفندان سنگسری:
سازگاری با شرایط سخت محیطی: این گوسفندان به شرایط سرد و خشک کوهستان‌ها سازگاری دارند و می‌توانند در شرایط کمبود آب و هوایی که در منطقه وجود دارد، زندگی کنند. مقاومت به بیماری‌ها و آب و هوا: آن‌ها دارای مقاومت نسبتاً بالا به بیماری‌ها و شرایط آب و هوایی سخت هستند که این ویژگی مهمی در مناطق خشک و کوهستانی است. پشم با کیفیت مناسب: پشم این گوسفندان از کیفیت خوبی برخوردار است که می‌توان از آن برای تولید الیاف پشمی با استفاده بالا استفاده کرد. پرورش گوشت و شیر: علاوه بر پشم، گوسفندان سنگسری توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را نیز دارند که در اقتصاد محلی منطقه تأثیرگذار است. گوسفندان سنگسری به دلیل توانایی‌هایشان در سازگاری با شرایط سخت آب و هوایی منطقه و تولید منابعی همچون پشم، گوشت و شیر، به عنوان یک منبع اصلی اقتصادی و معیشتی در مناطق کوهستانی و خشکسال ایران، اهمیت دارند. نژاد سنجابی: متأسفانه، نژاد سنجابی به معنای واقعی یک نژاد گوسفندی یا حیوانات دیگر وجود ندارد. سنجاب‌ها اغلب به عنوان یک گونه از جانوران خردسال و نه‌چندان بزرگ در دسته‌بندی جانوران وحشی قرار می‌گیرند و ویژگی‌های خود را دارند. آن‌ها از لحاظ ظاهری، رفتاری و جایگاه زیستی کاملاً متفاوت از گوسفندان یا دام‌های دیگر هستند. سنجاب‌ها جزئی از خانواده‌ی Rodentia (موش‌سانان) هستند و اغلب در محیط‌های جنگلی یا مناطقی با درختان زیاد زندگی می‌کنند. آن‌ها از پشمی چرب و دم بلندشان به عنوان ویژگی‌های شناخته شده‌شان برخوردارند. به دلیل ویژگی‌های دیگری که از جمله‌ی توانایی پرش بلند، مهارت در کاوش بر روی درختان، و مصرف غذایی گیاهی و جوزها دربرمی‌گیرد، آن‌ها یکی از جانوران محبوب و جالب در محیط‌های خود هستندنژاد مغانی:
گوسفندان مغانی یا همان گوسفندان مغان از نژادهای گوسفندی ایران هستند که به نام شهر مغان در استان آذربایجان شرقی مرتبط هستند. این نژاد دارای ویژگی‌های خاصی است که آن‌ها را از نژادهای دیگر متمایز می‌کند. ویژگی‌های گوسفند مغانی شامل: سازگاری با شرایط آب و هوایی: گوسفندان مغانی به خوبی به شرایط آب و هوایی منطقه‌ای که زندگی می‌کنند، سازگاری دارند. این منطقه شرایط جغرافیایی مختلفی از جمله کوهستانی و دشتی را شامل می‌شود. پشم با کیفیت بالا: پشم این گوسفندان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و برای تولید الیاف پشمی با استفاده بالا استفاده می‌شود. منبع مهم اقتصادی: پرورش این نژاد گوسفندان به عنوان یک منبع اصلی در اقتصاد محلی این منطقه اهمیت دارد و در تأمین پشم و گوشت نقش مهمی دارد. توانایی تولید شیر و گوشت معقول: علاوه بر پشم، گوسفندان مغانی توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را نیز دارند که در مصارف محلی و منطقه‌ای استفاده می‌شود. گوسفندان مغانی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردشان و تطبیق آن با شرایط محیطی منطقه‌ای که از آن نشأت گرفته، اهمیت زیادی در اقتصاد و فرهنگ این منطقه دارند و به عنوان نژاد محلی مورد توجهی هستند.نژاد زل:
نژاد زل یکی از نژادهای گوسفندی محلی ایران است که اصل و نسب آن به منطقه‌ی زل در استان خراسان رضوی بازمی‌گردد. این نژاد از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که آن را از سایر نژادهای گوسفندی متمایز می‌کند. ویژگی‌های گوسفند زل شامل: سازگاری با شرایط محیطی: گوسفندان زل به خوبی به شرایط سخت و کوهستانی منطقه‌ای که زندگی می‌کنند، سازگاری دارند. این منطقه شرایط جغرافیایی مختلفی از جمله کوهستانی و بیابانی را شامل می‌شود. پوست و پشم با کیفیت بالا: پشم این گوسفندان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و برای تولید الیاف پشمی با استفاده بالا استفاده می‌شود. مقاومت به شرایط سخت محیطی: گوسفندان زل به دلیل مقاومت خود در برابر شرایط سخت محیطی و آب و هوایی، در مناطق کم آب و گرم قابلیت زندگی دارند. منبع مهم اقتصادی: پرورش این نژاد گوسفندان به عنوان یک منبع اصلی در اقتصاد محلی این منطقه اهمیت دارد و در تأمین پشم و گوشت نقش مهمی دارد. توانایی تولید شیر و گوشت معقول: علاوه بر پشم، گوسفندان زل توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را نیز دارند که در مصارف محلی و منطقه‌ای استفاده می‌شود. گوسفندان زل به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردشان و تطبیق آن با شرایط محیطی منطقه‌ای که از آن نشأت گرفته، اهمیت زیادی در اقتصاد و فرهنگ این منطقه دارند و به عنوان نژاد محلی مورد توجهی هستند.نژاد تالشی:
نژاد گوسفند تالشی یکی از نژادهای گوسفندی محلی ایران است که نامش از منطقه‌ای به نام تالش در استان گیلان گرفته شده است. این نژاد گوسفندان دارای ویژگی‌ها و خصوصیاتی است که آن‌ها را از سایر نژادهای گوسفندی متمایز می‌کند. ویژگی‌های گوسفند تالشی شامل: سازگاری با منطقه‌ی خاص: این گوسفندان به طور ویژه برای شرایط مناطق کوهستانی و کم آب تالش سازگاری دارند. پوست و پشم با کیفیت: پشم این نژاد گوسفندان به دلیل کیفیت بالا و استفاده‌ی آن برای تولید الیاف پشمی مرغوب است. مقاومت در برابر شرایط سخت: آن‌ها معمولاً دارای مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط آب و هوایی سخت هستند. تولید محصولات متنوع: علاوه بر پشم با کیفیت، گوسفندان تالشی توانایی تولید گوشت و شیر مناسبی را نیز دارند که در مصارف محلی و فرآورده‌های مرتبط با آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهمیت اقتصادی و فرهنگی: گوسفندان تالشی به عنوان یک نژاد محلی، در اقتصاد و فرهنگ منطقه و به عنوان منبعی مهم برای معیشت مردم این منطقه شناخته می‌شوند. این گوسفندان به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردشان و تطبیق با شرایط محیطی منطقه‌ای که زندگی می‌کنند، از اهمیت بالایی در منطقه تالش برخوردارند.نژاد شال:
به عنوان یک نژاد گوسفندی محلی در ایران، نژاد گوسفند شال معمولاً در منطقه‌هایی از استان گیلان یافت می‌شود. این نژاد گوسفندان دارای ویژگی‌های خاصی است که آن‌ها را از سایر نژادهای گوسفندی متمایز می‌کند. ویژگی‌های گوسفند شال شامل: سازگاری با محیط زیست خاص: گوسفندان شال به شرایط جوی و اقلیمی مناطق کوهستانی و خاص منطقه‌ای که زندگی می‌کنند، سازگاری دارند. پشم با کیفیت: پشم این گوسفندان از کیفیت بالایی برخوردار است که برای تولید الیاف پشمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاومت به شرایط سخت: این گوسفندان دارای مقاومت نسبتاً بالا در برابر شرایط سخت محیطی مانند بیماری‌ها و شرایط آب و هوایی هستند. تولید محصولات گوناگون: علاوه بر پشم با کیفیت، گوسفندان شال توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را نیز دارند که در مصارف محلی و فرآورده‌های مرتبط با آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. نژاد گوسفند شال به دلیل ویژگی‌های محلی و منحصر به فردشان در استان گیلان اهمیت بسیاری دارند و به عنوان نژاد محلی در اقتصاد و فرهنگ منطقه تأثیرگذار هستند.نژاد فشندی:
نژاد گوسفند فشندی یکی از نژادهای محلی گوسفندان در ایران است که نامش از نام منطقه فشم در استان یزد گرفته شده است. این نژاد گوسفندان برخی ویژگی‌های خاص را دارند که آن‌ها را از سایر نژادهای گوسفندی متمایز می‌کند. ویژگی‌های گوسفند فشندی شامل: سازگاری با شرایط خشکسالی: گوسفندان فشندی به خوبی به شرایط کم آبی و خشکسالی سازگاری دارند و می‌توانند در شرایط آب و هوایی خشک زندگی کنند. پوست و پشم با کیفیت: پشم این نژاد گوسفندان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و برای تولید الیاف پشمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی: این گوسفندان دارای مقاومت نسبتاً بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط آب و هوایی سخت هستند. تولید محصولات متنوع: علاوه بر پشم با کیفیت، گوسفندان فشندی توانایی تولید گوشت و شیر معقولی را نیز دارند که در مصارف محلی و فرآورده‌های مرتبط با آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. نژاد گوسفند فشندی به دلیل ویژگی‌های خاص و تطبیق با شرایط محیطی منطقه‌ای که زندگی می‌کنند، در اقتصاد و فرهنگ منطقه ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارند.نژاد زندی:
نژاد گوسفند زندی یکی از نژادهای محلی گوسفندان در ایران است که نامش از منطقه‌ی زند در استان خراسان رضوی گرفته شده است. این نژاد گوسفندان دارای ویژگی‌های خاصی است که آن‌ها را از سایر نژادهای گوسفندی متمایز می‌کند.
