زنبور"جهت ثبت آگهی رایگان حیوانات در اپلیکیشن نوحیران اینجاکلیک کنید."دانستنی های زنبورعسلهر آنچه که باید درباره زنبور عسل بدانید!بله، زنبور عسل واقعاً یکی از موجودات شگفت‌انگیز و مهم برای محیط زیست و اقتصاد است. این زنبورها گونه‌ای از زنبورهای پشه‌سان (Hymenoptera) هستند و بخش بسیار کوچکی از زنبورها را تشکیل میدهند. این گونه‌ها
به دلیل توانایی تولید عسل و ایفای نقش مهم در گرده‌افشانی و پراکندگی گیاهان، برای اکوسیستم و انسان‌ها بسیار ارزشمند هستند.
زنبورهای عسل جامعه‌های پیچیده‌ای از حشرات هستند که از نظر اجتماعی و رفتاری بسیار جالب هستند. این حشرات از جمله مهمترین موجودات در جهان هستند که نقش بسیار مهمی در انتقال گردهای انجام میدهند و در تولید عسل نیز نقش دارند.
زنبورهای عسل به چند گروه اصلی تقسیم میشوند که شامل زنبور ملکه، زنبور کارگر و زنبور نر میشوند. زنبور ملکه مسئول تولید تخم و بقاء کل کلونی است. زنبور کارگرها مسئولیت‌های متعددی دارند از جمله جمع‌آوری غذا، ساخت سلولهای عسل، پرورش لاروها و حفظ کلونی. زنبور نرها عمدتاً برای تولید اسپرم مورد استفاده در تلقیح ملکه‌ها وجود دارند.
این زنبورها یک سیستم اجتماعی سلسله مراتبی دارند و بر اساس بوندگی و همکاری میان اعضای کلونی به عمل می‌آید. ارتباطات آنها اغلب به وسیلهٔ دنباله‌های شیمیایی، رقص‌های خاص و الگوهای پروازی بین زنبورها صورت میگیرد.
زنبور عسل در فصول مختلف همانند بهار و تابستان به دنبال ذخیره غذای کافی برای زمستان هستند. عسل به عنوان منبع غذایی اصلی این حشرات و همچنین از دیدگاه انسان‌ها ارزش زیادی دارد.
تحقیق دربارهٔ زندگی زنبورهای عسل میتواند به موضوعاتی از جمله رفتارهای اجتماعی، ساختار کلونی، سلامت زنبورها، تولید عسل، تغذیه و نحوهٔ ارتباطات درون کلونی پرداخته و درک عمیق‌تری از این جانداران هوشمند و پرکار و همچنین ارتباطات آنها را فراهم کند
ویژگی‌های زنبور عسل:
۱. سازمان گروهی: زنبورهای عسل در کلنی که به آن «کلونی زنبورهای عسل» یا کندو می‌گویند، زندگی میکنند. هر کندو شامل یک ملکه (زنبور ملکه)، زنبورهای کارگر و زنبورهای نر است.
۲. تولید عسل و موم: زنبورهای کارگر عسل تولید میکنند. آنها موم را از غدد واقع در شکم خود ترشح کرده و با استفاده از آن لانه‌های خود را می‌سازند.
۳. گرده‌افشانی: یکی از نقش‌های اصلی زنبورهای عسل، گرده‌افشانی گیاهان است. آنها با جابجایی گرده‌ها از گل به گل، به گیاهان کمک میکنند تا میوه‌ها و بذرها رشد کنند.
۴. زندگی اجتماعی پیچیده: کندوهای زنبورهای عسل دارای ساختار اجتماعی پیچیده‌ای هستند که هر کارگر دارای نقش وظیفه‌ای خاصی است.
۵. حفظ تنوع زیستی: این زنبورها به حفظ تنوع زیستی و بقایای گونه‌های گیاهی کمک میکنند. زنبور عسل در انتقال گردهای گیاهان نقش بسیار مهمی دارد.
به دلیل اهمیتشان در فرآورده‌های غذایی و رفتارهای اکولوژیکی، حفاظت از زنبورهای عسل و حفظ محیط زیست برای حفظ این گونه بسیار ضروری است.
ظاهر زنبور عسل چگونه است؟
توصیفی کامل و جالب از ظاهر زنبور عسل! زنبورهای عسل واقعاً به دلیل ظاهر و رفتار خاصشان جذابیت زیادی دارند.
زنبورهای عسل اغلب دارای بدنی پوشیده از موهای مختص به خود هستند که اغلب به رنگهای طلایی زرد یا قهوه‌ای مشخص هستند. این موها و الگوهای رنگی معمولاً بر روی بدن آنها به شکل نوارهایی دراز یا الگوهای خاص
قرار دارند که میتواند به طور خاص برای هر گونه متفاوت باشد.
رفتار زنبورهای عسل همیشه مورد توجه قرار میگیرد. این نوارهای تیره و روشن روی بدن آنها به عنوان یک الگوی شناسایی برای سایر زنبورهای عسل و همچنین شکارچیان و سارقان عسل استفاده میشود. زنبورهای عسل
با این الگوی رنگی هشدار میدهند که "من یک موجود ناخوشایند برای شما هستم" یا به نوعی "به عسلم دست نزنید!"
این الگوی رنگی همچنین میتواند برای زنبورهایی که توانایی نیش زدن دارند، به عنوان ابزار دفاعی در برابر حملات بیگانگان و شکارچیان به کار رود. این تکنیک‌های دفاعی و هوشیاری در جهان حشرات به عنوان یک راه برای بقا
و حفظ جامعه زنبورها بسیار مهم است.
زنبور عسل وقتی که احساس تهدید یا خطر میکند، از نیش خود برای دفاع استفاده میکند. این نیش‌ها بر روی انتهای شکم زنبورهای کارگر و ملکه وجود دارند و به عنوان سلاح دفاعی عمل میکنند. زنبور ملکه اغلب نیش خود را برای دفاع نمی‌کشد و زنبورهای کارگر تنها در صورت احساس تهدید و خطر از نیش‌هایشان استفاده میکنند.
نیش زنبورهای عسل شامل موادی مثل فرمیک اسید، ملکوکسیژناز و سایر مواد شیمیایی است که به عنوان یک سیگنال برای سایر زنبورها عمل میکنند و به دفاع از کلونی کمک میکنند. این مواد شیمیایی میتوانند در برخی افراد حساسیت و واکنش‌های الرژیکی ایجاد کنند و در نتیجه باعث واکنش‌های نامطلوب در بدن انسان یا حیوانات دیگر میشوند.
بنابراین، وقتی زنبورهای عسل احساس تهدید میکنند یا به عنوان پاسخ به مواردی مانند حرکت ناگهانی یا احساس خطر توسط انسان‌ها یا حیوانات، ممکن است از نیش خود برای دفاع استفاده کنند که میتواند منجر به نیش زدن و احساس درد و تورم در منطقه زده شده شود.
آناتومی زنبور عسل:
توضیحات دقیق و کاملی از آناتومی و قسمت‌های مختلف زنبور عسل! به عنوان یکی از حشرات مهم و ارزشمند، زنبورهای عسل یک ساختار آناتومیکی پیچیده دارند که در انجام وظایف گوناگون خود بسیار موثر هستند.
سر زنبور عسل: سر زنبورهای عسل شامل چشم‌های مرکب و چشم‌های ساده است. چشم‌های مرکب برای دریافت اطلاعات از نور و رنگ‌ها استفاده میشوند، درحالی که چشم‌های ساده (OCELLI) به مقدار نور
محیط کمک میکنند. همچنین، آنتن‌ها نقش مهمی در تشخیص بوها و سرعت پرواز دارند.
ماندوبال (Mandibular): این بخش شامل فک‌های زنبور است که برای خوردن گرده، شکل دادن به موم، تغذیه لارو و ملکه، تمیز کردن کندو، مراقبت از پوست و حتی در مبارزه استفاده میشود.
قفسه سینه: این بخش شامل بالها، پاها و عضلاتی است که حرکت زنبور را کنترل میکند. بالهای زنبور برای پرواز و خنک کردن بدن و کندو استفاده میشوند.
شکم: شش قسمت قابل مشاهده از شکم شامل اندام‌های تولید مثل ماده در ملکه و اندام‌های تولید مثل نر است. همچنین، نیش حشرات در هر دو زنبور کارگر و ملکه قرار دارد و برای دفاع از خود و کندو استفاده
میشود.
این ساختارها و قسمت‌های مختلف زنبور عسل نقش‌های متنوعی در زندگی و وظایف آنها دارند که همگی به حفظ و بقایای این حشره مهم و موثر در بقایای گیاهان و محافظت از محیط زیست کمک میکنند.
غده های زنبور عسل:غدد دوفورغدد بزاقیغده شیری (هیپوفارنکس)غدد فک پایینغده ناسونفغدد زهرغدد موم
غده دوفور: در قسمت شکم زنبور کارگر است. غده دوفور با رنگ قرمز مشخص شده است. غده دوفور (غده ای قلیایی) که فقط در ماده ها (ملکه و زنبورهای کارگر) وجود دارد ولی در زنبورهای نر نیست.
غدد بزاقی: که غده لوبیایی نیز نامیده می شود.
سیستم غده بزاقی شامل دو جفت غده خارجی: یکی در سر (غده بزاقی سر ) و یکی در قفسه سینه است. غده سر و غده قفسه سینه در ظاهر پروتئین متفاوت هستند.
غده بزاقی سر: که در سر زنبور وجود دارد. ترشح این غده هنگام لارو بودن، صرف تنیدن تار به دور خود شده و پس از رشد و تبدیل به زنبورشدن، نقش غده بزاق را بازی میکند.
غده شیری: این غده شامل یک جفت غده طولانی است که در دو طرف سر قرار دارد. فعالیت غده ها بستگی به سن کارگران دارد. ترشح این غدد غنی از پروتئین است. ترشح این غده در زنبورهای کارگر، ژل رویال می باشد.
غدد فک پایین: غددی که در ملکه ها بسیار بزرگ، در زنبورهای کارگر نسبتاً بزرگ و در زنبورهای نر کوچک هستند.
غدد زیر آرواره ای: که مخصوص زنبور ملکه است و وظیفه آن ترشح مواد عطری یا فرومون می باشد.
غده بویایی: غده ای به رنگ قرمز در زنبورهای کارگر. این غده در این زمان ها ظاهر میشود :
زنبورهای کارگری که به موقع هجوم بصورت خوشه ای شکل میگیرند.
کارگران جوانی که از پرواز بلند مدت باز می گردند.
زنبورهای مزرعه رو در منابع غذایی.
بازگشت زنبورهای مزرعه رو زمانی که برای پیدا کردن راه لانه مشکل دارند.
زنبورهای کارگر از خود بی خود شده بیرون از لانه.
زنبورهای کارگر که منتظر بازگشت ملکه از جفت گیری در پرواز، به لانه هستند.
زنبورهای کارگر هنگام ورود به لانه کلنی های بدون ملکه .
زنبورهای کارگر در بعضی شرایط غیرطبیعی.
غدد زهر: شامل غده زهر و کیسه زهر می باشد.
غدد موم: غدد موم زنبور عسل در تصویر به رنگ قرمز مشخص شده است. این غدد از سلول های اپیدرمی اصلاح شده تشکیل شده است . وقتی غدد فعال هستند سلول ها بزرگتر می شوند. ترشح این غده بصورت مایع می
باشد و در نتیجه مقادیری از موم را تشکیل میدهد. موم بوسیله پاهای پشتی به آرواره ها حرکت داده می شود. یک کیلوگرم از موم نیازمند مصرف 4 تا 8 کیلو عسل میباشد.
غده های موم فقط برای زنبورهای کارگری فعال هستند که در 5 تا 6 روز اول زندگی شان با گرده تغذیه می شوند.
غده زیر آرواره ای: این غده مخصوص زنبور ملکه است و وظیفه آن ترشح مواد عطری یا فرومون می باشد.
زنبورهای عسل به عنوان یک جامعه سازماندهی شده، در کندوها یا آرایشگاه‌های خود، که به عنوان کلونی‌ها شناخته میشوند، زندگی میکنند. این کندوها را زنبورداران به منظور نگهداری و پرورش زنبورهای عسل ساخته و مدیریت میکنند.
کندوها معمولاً در محیط‌هایی مانند جنگل‌ها، مناطق روستایی، شهرها و حتی در برخی موارد در محیط‌های صنعتی وجود دارند. زنبورهای عسل از جنس Apis mellifera به صورت گسترده در سراسر جهان پراکنده شده‌اند و بسته به نوع و شرایط محیطی، ممکن است در مکان‌های مختلفی زندگی کنند.
کندوها به طور عمده از موادی مانند موم که توسط زنبورها ایجاد میشود، ساخته میشوند. این موم‌ها را زنبورها برای ساخت سلولهای عسل و همچنین به عنوان محل زندگی، ذخیره غذا و پرورش لاروها استفاده میکنند.
مهمترین بخش‌های کندو شامل سلولهای مختلفی است که به منظور نگهداری عسل، تخم‌زنبوری و غذای ذخیره شده برای زمستان طراحی شده‌اند. کندوها به صورت یک سیستم اجتماعی سازماندهی شده هستند و هر قسمت از کندو دارای وظایف و نقش‌های مختلفی در توسعه و رشد کل کلونی زنبورهای عسل دارد.
نژاد های معروف زنبور عسلApis mellifera
1- زنبور عسل سیاه Apis mellifera mellifera
اصالتا نژاد این زنبور مربوط به اروپای جنوبی است ولی فعلا در فرانسه و سوئیس و هلند و بلژیک و تا حدی هم در انگلستان وجود دارد. تنها مزیت آنها این است که با خوردن غذای زیاد میتوانند شرایط سخت زمستان را تحمل
کنند.
2- زنبور عسل ایتالیایی یا زنبور عسل طلایی Apis mellifera Ligustica
زیستگاه اصلی این زنبور شبه جزیره ایتالیا است. این زنبور از نظر اندام کمی کوچک تر از زنبور عسل سیاه می باشد و رنگ آن معمولا زرد مایل به قهوه ای ست که این رنگ علت اصلی رنگ موهای بدن، به خصوص در نرهاست
که به این دلیل آن را زنبور عسل طلایی نیز می نامند.
3- زنبور عسل کارنیولان Apis mellifera carnica
این زنبورها در قسمت جنوبی کوه های آلپ و شمال بالکان و دره دانوب، یعنی، کشورهای اتریش، مجارستان، آلمان، رومانی و بلغارستان پراکنده می باشند. این نژاد از نظر ظاهری شبیه به زنبوران نژاد ایتالیایی می باشند. رنگ
بدنشان خاکستری مایل به قهوه ای است و موهای کوتاه و پر پشتی دارند. از مهم ترین ویژگی های این نوع زنبور عسل، آرام بودن آن می باشد که شاید بتوان گفت آرام ترین نوع در بین تمام زنبور ها می باشد.
4- زنبور عسل قفقازی Apis mellifera caucasica
وطن اصلی این زنبور عسل به کوه های قفقاز بر میگردد و دارای رنگ بدن خاکستری روشن می باشد. ویژگی این زنبورها آرام بودن آنهاست و تقریبا کمتر از دیگر گونه ها نیش می زنند. این زنبورها به بیماری “نوزما” حساس
هستند و به همین دلیل از زمستان گذرانی برخوردار نیستند حتی با اینکه مصرف غذای آن ها در این فصل زیاد است.
5- زنبور عسل ایرانی Apis mellifera meda persica
وطن اصلی این نژاد زنبور، ایران می باشد. از لحاظ شکل ظاهری، سه حلقه ابتدایی شکم این زنبور، سیاه رنگ و باقی حلقه ها زرد متمایل به قهوه ای است. این نوع نژاد به زنبور نیش زن معروف است. این در حالی است که
غریزه نیش زنی در این زنبور، معمولی می باشد.
زنبور عسل ایرانی از نظر مصرف غذایی بسیار قانع تر از نژاد های دیگر می باشد و مصرف غذای آن در زمستان بسیار کم است. این زنبور در مناطق سردسیر، سرمای زمستان را به خوبی تحمل می کند. این زنبور از نظر رشد
جمعیت، در بهار خوب است و تا خرداد ماه به بیشترین شمار خود می رسد. تمایل نژاد ایرانی به غارتگری و تولید مثل زیاد، از ویژگی های نامطلوب این نژاد است.
زنبورعسل در قرآن کریم:
در قرآن نکته عجیبی درباره شماره 16 وجود دارد. ما مشاهده می کنیم که زنبورعسل بطور ویژه ای در قرآن بیشتر از موجودات دیگر ذکرشده است. در قرآن موجودات زیادی وجود دارند اما هیچ کدام از آنها نقش خاصی را مثل
زنبورعسل ایفا نمی کنند. زنبور عسل تنها موجودی است که در دو آیه از قرآن، بطور پیوسته ذکر شده است.
شماره این سوره 16 و (نحل) نامیده شده است. عدد این سوره با عدد کروموزوم های زنبور نر مساوی است.
بنابراین عدد سوره تعداد کروموزوم ها را نشان می دهد. در این سوره آیات 68 و 69 به اسم زنبور عسل اشاره دارد. آیه 68 دارای 13 کلمه است. اگر ما کلمات را از ابتدا تا کلمه زنبور عسل در این آیه حساب کنیم متوجه میشویم
که 884 حرف دارد.
بیایید ببینیم آیا این عدد معنای خاصی دارد یا خیر؟ این شماره برابر با تعداد آیه است که توسط تعداد واژگان در آن آیات ضرب شده است. (884=13*68) آیا این موضوع میتواند تصادفی باشد؟ موضوعات مختلفی وجود دارد که در
آن، قرآن معجزه های ریاضی خود را نشان می دهد.
زنبور عسل چگونه عسل تولید میکند؟
عسل حاصل تغذیه زنبور از گل هاست. آنها عصاره قندی را که شهد نام دارد را بوسیله زبانشان می مکند. آنها شهد را در معده عسلی خود ذخیره میکنند که از معده غذایی آنها متفاوت است.
هنگامی که بارگیری آنها کامل می شود به کندو بازمی گردند. آنجا، شهد را از طریق دهانشان به زنبورهای کارگر منتقل میکنند و زنبورهای کارگر آن را به مدت نیم ساعت می جوند. شهد از یک زنبور به زنبور دیگر منتقل میشود
تا وقتی که به تدریج تبدیل به عسل شود، سپس زنبورها آن را در سلول های لانه زنبوری که مانند مکعب های کوچک ساخته شده با موم است، ذخیره میکنند. عسل هنوز کمی مرطوب است بنابراین آنها با بال های خود آن را
خنک میکنند تا خشک و چسبناک شود. زمانی که آماده شد سلول ها را با موم محکم میکنند تا تمیز بمانند.
حداقل 8 زنبورعسل در کل زندگی خود فقط یک قاشق چای خوری عسل تولید میکنند. خوشبختانه زنبورها معمولا بیشتر از نیازشان عسل تولید میکنند، بنابراین ما نیز میتوانیم استفاده کنیم.
محصولات زنبورعسل:
دو نوع محصولی که توسط زنبور تولید میشود شامل: خارج کندو و داخل کندو
محصولات خارج کندو شامل: عسل، عسلک، بره موم، گرده گل
محصولات داخل کندو شامل: موم، زهر زنبور عسل، ژل رویال
عسلک:
زنبورها شیره روی برگ درختان را می مکند و همان مراحل تولید عسل را روی آن انجام میدهند.
بره موم:
این محصول از ترکیب صمغ درختانی چون نارون، شاه بلوط و… که به پای زنبور می چسبد بوجود می آید و دارای خاصیت ضد میکروبی است. ویژگی آن خمیری و چسبناک است که بوی مطبوعی دارد و رنگ آن از سبز تا قهوه ای
تیره متغیر است.
گرده گل:
اندام نر گیاهان هستند که برای لقاح باید بر روی گل های ماده منتقل شوند که قسمتی از انتقال توسط زنبورها انجام میگیرد.
موم:
ماده ای زرد رنگ و نرم که معمولا زنبور عسل آن را تولید میکند. موم ماده ای مقاوم در برابر رطوبت است، درصورتی که در برابر حرارت و فشار مکانیکی مقاومتی ندارد.
زهر زنبور عسل:
طبق نظر انجمن آپی تراپی آمریکا، (زنبور درمانی) استفاده دارویی از محصولات ساخته شده بوسیله زنبورها، مثل عسل، گرده و زهر می باشد.
مواردی که از زهر برای درمان آنها استفاده میشود:
ضد التهاب: مواد موجود در زهر زنبور عسل مانند (ملتین، آدولاپین و آپامین) دارای خواص ضدالتهابی هستند.
آرتروز: درمان آرتروز با زهر زنبور عسل طبق اظهارات محققان که زهر زنبورعسل در طب سوزنی، اثر مثبتی بر روی مفاصل دردناک و متورم دارد، میتواند امکان پذیر باشد.
مسکن درد: سم زنبورعسل دارای خواص رفع کننده درد شدید است.
زهر زنبور عسل به مولتیپل اسکروزیس، سوختگی، تاندونیت، عفونت بهبود بخشیده است.
برخی حتی ادعا میکنند که زهر زنبورعسل به درمان آکنه، پسوزیاریس و زخم های ناشی از سرطان پوست نیز کمک کرده است.
ژل رویال:
به این ژل در فارسی شاه انگبین می گویند. این ژل ماده ای است که از غدد مغزی زنبوران کارگر ترشح می شود و به تغذیه نبورهای نوزاد کمک میکند.
رفتار زنبورهای عسل:
زنبورهای عسل موجودات اجتماعی هستند و در کلنی ها زندگی میکنند. با این حال آنها رفتارهای خشونت آمیزی را داخل کلنی ها نشان میدهند. زنبورهای نر در هوای سرد از لانه های خود خارج می شوند و ملکه گاهی اوقات
ملکه های دیگر را بخاطر سلطه گری از بین میبرد.
اگرچه زنبورهای عسل نقش مهمی را در گرده افشانی و محیط زیست ایفا می کنند، باید اقداماتی صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که کندوها در نزدیکی خانه شما وجود نداشته باشند، بعلت اینکه امکان نیش زدن وجود دارد.
کلنی و مسئولیت های هر زنبور:
زنبور عسل مانند برخی گونه های دیگر زنبورها اجتماعی می باشد و درکلنی های با جمعیت چند هزار نفر زندگی میکند.
سه نوع زنبور عسل در کلنی زندگی میکنند: ملکه، زنبورهای نر و کارگران نابارور ماده
در هر کلنی، تنها یک ملکه وجود دارد. زنبورهای ملکه با زنبورهای نر جفت گیری میکنند، کلنی های جدید را تاسیس و تخم گذاری میکنند. زنبور ملکه تخم ها را در سلولهای لانه قرار میدهد و زمانی از تخم بیرون می آیند که لارو
شده اند. هرکلنی شامل یک ملکه است که قادر به تولید 2000 عدد تخم در روز است.
کارگران بالغ از لاروهای درون سلول ها پرستاری میکنند و تغذیه آنها را به مدت تقریبا سه هفته با گرده و عسل تأمین میکنند و درآن زمان بالغ میشوند. زنبورهای بالغ با دقت خودشان را از سلول های مهروموم شده خارج می
کنند. زنبورهای عسل نر بخش کمتری از یک کلنی هستند و فقط یک هدف را در اختیار دارند: جفت گیری با زنبور ملکه بکر. البته پس از جفت گیری، زنبورهای نر می میرند.
گرچه کارگران نابارور تخم خود را تولید نمی کنند و کلنی های جدیدی ایجاد نمی کنند اما آنها وظایف مهمی را انجام میدهند. زنبورهای کارگر جوان از ترشح مایع غدد شکمی خود به لاروها می دهند. بعنوان کارگران بالغ، آنها
مسئول حمل و نگهداری مواد غذایی جمع آوری شده توسط زنبورهای مزرعه رو هستند.
گستره توزیع زنبورهای عسل:
گونه های زنبور عسل که در سراسرجهان یافت شده اند و درموقعیت های مختلف دیده میشوند، شامل اروپا و ایالات متحده آمریکا میشوند. آنها در تابستان و اواخر بهار بیشتر قابل مشاهده هستند، درست زمانی که ملکه های
جدید با هزاران زنبور کارگر برای ساخت لانه های جدید کلنی های قدیمی شان را ترک میکنند، در این زمان، گروه های بزرگی از زنبور ها را میتوان درکنار یکدیگر پیدا کرد تا مکان جدیدی برای لانه انتخاب کنند.
ازدحام شدیدی تقریبا 24 ساعت برای استقرار لانه جدید برقرار میشود. در حالی که بیشتر این ازدحام ها بی ضرر هستند، گونه های خاصی از زنبورها شدیدا مهاجم هستند و ممکن است ناخواسته حمله کنند.
از آنجا که زنبورهای عسل در سراسر جهان یافت میشوند، طبیعت و رفتار آنها متفاوت است. در حالی که زنبورهای عسل ایتالیایی مطیع هستند، زنبورهای عسل آلمانی و آفریقایی رفتارهای شدیدا تدافعی دارند.
با این وجود، همه زنبورهای عسل زمانی که تحریک میشوند حالت تدافعی میگیرند و میتوانند انسان ها یا حیوانات را از خود دور کنند.
گرده افشانی:
میلیون ها سال است که زنبورهای عسل گرده افشان های عمده گل ها بوده اند، بنابراین گیاهان برای تولید گل ها به زنبورها متکی هستند. هدف گیاه تولید مثل است. زنبورها ناخواسته به انتقال گرده، سلول های اسپرم نر
گیاهی، از یک گل به گل دیگر کمک میکنند. بدون گرده افشانی، بسیاری از گیاهان قادر به تولید مثل نیستند و درنتیجه از بین میروند. منفعت انسان از این رابطه محصول و فرآورده عسل است.
بسیاری از محصولاتی که مردم استفاده می کنند حاصل گرده افشانی زنبورهای عسل هستند. بسیاری از تولیدکنندگان، کلنی های زنبورعسل را به این دلیل حفظ میکنند. چون بدون گرده افشانی، گیاهان، سبزی و میوه تولید
نخواهند کرد. علاوه برگرده افشانی، زنبورهای عسل در کنار گرده، عصاره گل ها را هم میگیرند. شهد به لانه منتقل شده و طی یک فرآیند به عسل تبدیل میشود.
رقص زنبورهای عسل:
دو نظریه عمده در مورد چگونگی ارتباط زنبور عسل مزرعه رو با زنبور های کارگر دیگر در مورد یک منبع غذایی جدید وجود دارد: رقص زنبور عسل و بویایی. ارتباط برقرارکردن زنبورها در زبان رقص، با ترکیب رقص و بویایی می باشد، درحالی که نظریه بویایی ادعا میکند که زنبور عسل صرفا بر بوی گل متکی می باشد. رقص زنبور عسل نقش مهمی در زنده ماندن گونه ها ایفا میکند. سالهاست که رقص زنبور بخشی از کلنی ها و یکی از مهمترین روش ها برای یافتن غذا بوده است. رقص زنبور عسل راهی برای ارتباط زنبورها با یکدیگر است. زنبورعسلی که یک منبع غذایی جدید را کشف میکند با رقص زنبور موقعیتش را به بقیه زنبورها اطلاع میدهد. زمانی که زنبورکارگر از یک منبع غذایی فراوان بازمیگردد بصورت دایره وار درون لانه می رقصد.
دو نوع اصلی از رقص های زنبورعسل وجود دارد:
رقص چرخشی و رقص جنباندن
رقص چرخشی: با توجه به عنوان اسم، حرکت در دایره است. این حرکت برای نشان دادن منبع غذایی کمتر از 50 متر از لانه استفاده میشود.
رقص جنباندن، الگوی هشت ضلعی است که زنبور شکمش را میجنباند و برای موقعیت غذا در مسافت بیشتر از 150 متر استفاده میشود. فاصله دقیق میتواند با طول مدت رقص رابطه مستقیم برقرار کند.
رقص طولانی نشان دهنده فاصله طولانی است. زنبور کارگر همچنین میتواند رقص خود را با جنباندن بدنش در امتداد موقعیت عمودی خورشید نشان دهد. درجه ها به راست یا چپ عمودی نشان دهنده امتداد غذاست. برای
مثال، اگر زنبورعسل 30 درجه به عمود بچرخد، غذا در زاویه 30 درجه از لانه عمود به خورشید پیدا شده است.
این زبان توسط انسان نیز قابل فهم است و بطور اثربخشی محققان را با اندازه گیری میزان و کیفیت گرده و شهد به لانه میرساند. گرچه ویژگی های خاصی از این زبان رقص، شامل حقیقتی است که زنبورهای عسل الگوهای
رقص را در تاریکی درک میکنند، حتی وقتی قابل درک نیستند.
موادی که در بدن زنبور عسل ذخیره می گردند:
زنبورهای بهاری نیاز به ذخیره نمودن مواد غذایی در بدنشان ندارند، چون عمرشان کوتاه است و پس از ۵ الی ۶ هفته زندگی پیر شده و می میرند، ولی زنبورهایی که از نیمه دوم تابستان به بعد متولد میشوند (زنبورهای
زمستانی تا حدود ۸ ماه زنده می مانند. یعنی نیمه دوم تابستان و تمام پاییز و تمام زمستان و حتی مدت کوتاهی از اوایل بهار نیز زنده اند. در نتیجه مسؤلیت تغذیه اولین لاروهای بهاری به عهده همین زنبورهای زمستانی است.
از طرفی می دانیم که ملکه نخستین تخمها را در اواخر زمستان می گذارد.
یعنی درست همان زمانی که معمولا در طبیعت نه اثری از شهد است و نه خبری از گرده گل. زنبورهای زمستانی این وضع را از قبل پیش بینی می کنند و برای مقابله با آن از همان روزهای اول بعد از تولد که اواخر تابستان و
اوایل پاییز باشد به مقدار زیاد گرده گل می خورند تا چربیها و مواد پروتئینی آن در زیر پوستشان ذخیره گردد. از این مواد ذخیره شده در اواخر زمستان و اوایل بهار در تغذیه نوزادان استفاده می کنند تا هوا کم کم گرم شده و
شکوفه ها باز شوند.
زنبورهای زمستانی برای زمان‌هایی که گرده و شهد در طبیعت محدود هستند، یک راهکار ذکی دارند. آنها گرده را به مقدار زیادی جمع آوری میکنند و مواد پروتئینی و چربی موجود در آن را در بدن خود ذخیره میکنند. این ذخیره‌ها در زیر پوست زنبورها ذخیره میشوند و به نوزادان زنبور در زمستان و بهار کمک میکنند. این غذاهای ذخیره شده به عنوان منبع انرژی و تغذیه برای آغاز فعالیت‌های زنبورها در فصل بهار و رشد نوزادان آنها مورد استفاده قرار میگیرد.
چند ملکه زنبور عسل در هر کندو وجود دارند؟
چند ملکه زنبور عسل در هر کندو وجود دارند؟ به استثنای دوره‌های کوتاه در زمان آمادگی یا به تعویق انداختن حرکت گله‌ای اعضای کلونی (عمل جایگزینی یک ملکه ضعیف)، در هر کلونی تنها یک ملکه زنبور عسل وجود دارد. زمانی که یک ملکه جدید به دنیا می‌آید، محل زنبورهای ملکه جدید دیگر را تعیین نموده و آنها را به نوبت از کندو بیرون میکند. در صورتی که به هر طریقی، دو ملکه جدید در یک کندو بطور همزمان ظاهر شوند، تا زمان مرگ یکی از آنها، با یکدیگر مبارزه میکنند
ظاهر زنبور ملکه چگونه است؟
ظاهر زنبور ملکه نسبت به زنبورهای کارگر و نر تفاوت‌هایی دارد:
اندازه بزرگ: در دوران تخمگذاری، بدن زنبور ملکه بسیار بزرگتر از زنبورهای کارگر و نر است، به خصوص شکم او که بسیار بزرگ میشود.
سینه و سر: سینه و سر ملکه مشابه زنبورهای کارگر است، اما سینه‌اش کمی بزرگتر و سر کمی کوچک‌تر است.
بالها: بالهای زنبور ملکه تنها دو سوم شکم را می‌پوشانند در حالی که بالهای زنبورهای کارگر و نر تا نوک شکم می‌رسند.
سبد گرده: زنبور ملکه دارای سبد گرده نیست، این ویژگی معمولاً برای زنبورهای کارگر صدق میکند.
نیش: نیش زنبور ملکه درازتر از نیش زنبورهای کارگر است اما دارای دندانه‌های کمتر و کوتاه‌تری است. او معمولاً از نیش برای محافظت از کلونی استفاده میکند و به دلیل پرواز معمولاً افراد را نیش نمی‌زند.
این ویژگی‌ها میتوانند به تشخیص زنبور ملکه از دیگر اعضای کلونی کمک کنند.
مرحله رشد ملکه زنبورها چگونه است؟
مراحل رشد ملکه زنبورها چنین است:
آماده‌سازی سلول: زنبورها یک سلول ویژه فنجانی شکل را آماده میکنند که برای پرورش ملکه جدید استفاده خواهد شد. این سلول دهانه‌ای به سمت پایین دارد.
تخمگذاری ملکه قبلی: زنبورهای پرستار ملکه را وادار میکنند که تخم‌های بارور را در این سلول وارد کند.
تغذیه لارو: پس از تخمگذاری، ژل رویال (غذای خاصی که توسط زنبورها تولید میشود) برای تغذیه لارو ملکه استفاده میشود. این لارو تا ۵/۵ روز به صورت لارو باقی می‌ماند.
خروج ملکه: ملکه در زمان مناسب از سلول بیرون می‌آید و مبارزه‌ای با ملکه‌های جدید دیگر ممکن است برای شکست دادن آنها مبارزه کند.
تقویت بالها و جفت‌گیری: ملکه برای تقویت بالها به مدت حدود یک هفته در کندو می‌ماند و سپس برای جفت‌گیری با زنبورهای نر در حالت پرواز از کندو خارج میشود.
کارآیی و تخمگذاری: ملکه در دوره کارآیی خود که در بهار و تابستان است، تا ۸ سال میتواند زنده بماند و به طور فعال تخمگذاری کند.
تغذیه در زمستان: در زمستان، ملکه در کندو به دلیل کمبود غذا آخرین عضوی است که می‌میرد و توسط ملازمان خود تغذیه میشود تا آخرین قطره‌های عسل موجود را مصرف کند.
ملکه به‌طور مداوم در دوره‌های مختلف از زندگی‌اش مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده دارد، از تولید تخمها تا ارسال فرومون‌ها که به عنوان "جذبه" برای کلونی عمل میکنند. او همچنین مرکزیت و اعتبار کلونی را با وجود تغییراتی که زنبورهای کارگر تجربه میکنند، حفظ میکند.
پرواز زنبور ملکه با هدف جفت‌گیری:
ملکه تنها یک پرواز جفت‌گیری انجام میدهد. یک ملکه به منظور جلوگیری از جفت‌گیری درون نژاد خود، مسافت قابل توجهی را از کندوی خود دور میشود تا در یک مکان اجتماع زنبورهای نر که هزاران زنبور نر منتظر او هستند،
جفت‌گیری انجام دهد.
ابتدا به دور کندو می‌چرخد تا خود را با جهت آن تنظیم کند. سپس بدون مراقب ملازمان، کندو را معمولاً در بعدازظهر به مدت ۱۵ دقیقه ترک میکند تا در حالت پرواز در ارتفاع بالاتر از ۶ متر، با زنبورهای نر جفت‌گیری نماید.
زنبورهای نر میتوانند از طریق رایحه شیمیایی ملکه (فرومون)، یک ملکه را بیابند و شناسایی کنند، اما میتوانند از روی ظاهر نیز ملکه را تشخیص دهند.
ملکه‌ها در هر پرواز مقاربتی، معمولاً با ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری میکنند (گرچه گاهی اوقات تعداد زنبورهای نر به ۴۰ عدد میرسد) و اسپرم نر را درون کیسه اسپرم خود ذخیره میکنند. زنبورهای نر کمی بعد از جفت‌گیری
می‌میرند.
تحقیقی که اخیراً انجام شده، عنوان میکند که «انجام جفت‌گیری‌های متعدد، ملکه زنبور عسل را در نظر زنبورهای کارگر، جذاب جلوه میدهد.» این بدین معناست که اگر ملکه با ۸ زنبور نر یا ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری کند، ارزش او
از نظر زنبورهای کارگر یکسان نخواهد بود. البته در صورتی که تعداد زنبورهای نر بیشتر باشد، تعداد تخم‌هایی که ملکه میتواند بگذارد، بیشتر خواهد بود، اما زنبورهای کارگر به نحوی از همان ابتدا از تعداد تخمها اطلاع دارند.
این تحقیق در اکتبر ۲۰۰۷ انجام شد و اثبات نمود که تعداد شریکان جنسی، عامل کلیدی جذاب‌تر شدن ملکه از نظر زنبورهای کارگر یک کلونی میباشد. یعنی هر چه تعداد شریکان جنسی بیشتر باشد، ملکه جذاب‌تر به نظر
خواهد رسید و دوران حکم فرمایی او نیز طولانی‌تر خواهد بود. در این تحقیق، زنبورهای کارگر، به ملکه‌هایی که چندین عمل لقاح را انجام داده بودند، توجه بیشتری می‌کردند. زنبورهای کارگر «واکنش ملازمانه»ای به ملکه خود
نشان میدهند. آنها آنتن خود را لیس زده و به بدن ملکه می‌مالند. واکنش ملازمانه به ملکه‌هایی که چندین بار لقاح کرده‌اند، چشمگیرتر بود.
توضیح این امر این است که «همانند بسیاری از حیوانات، زنبور عسل نیز از فرومون برای ایجاد ارتباط استفاده میکند. زمانی که ریچارد، فرومون تولید شده در غده آرواره زیرین ملکه‌های زنبور عسل را تجزیه و تحلیل کرد، دریافت
که ترکیب فرومون پس از جفت‌گیری ملکه بطور قابل توجهی کاهش می‌یابد و به نظر میرسد که دفعات جفت‌گیری ملکه، عامل کلیدی در تشخیص میزان تغییر فرومون است. ریچارد همچنین می‌افزاید زمانی که زنبورهای کارگر
در معرض فرومون حاصل از ملکه لقاح کرده با نطفه یک زنبور نر و ملکه های لقاح کرده با نطفه‌های چندین زنبور نر قرار میگیرند، فرومون حاصل از ملکه‌های لقاح کرده با چندین زنبور نر را ترجیح میدهند».
ذخیره اسپرم ملکه به او اجازه میدهد تا در طول زندگی خود، میلیون‌ها تخم بگذارد. اگرچه یک ملکه در طول فصل تولیدمثل میتواند تا ۲۰۰۰ تخم در روز بگذارد، تعداد و سرعت تخم گذاری ملکه بوسیله آب و هوا، در دسترس
بودن غذا و رفتارهای مشخص زنبورهای عسل زیرگونه او کنترل میشود. تخم‌های بارور ملکه، به زنبورهای کارگر یا ملکه‌های بعدی زنبورهای عسل و تخم‌های غیر بارور، به زنبورهای نر تبدیل میشوند. اگر آب و هوای بد،
جفت‌گیری ملکه را بیش از ۲۰ تا ۳۰ روز به تأخیر بیندازد، توان خود برای جفت‌گیری را از دست داده و تنها قادر به گذاشتن تخم‌های غیر بارور خواهد بود که به زنبورهای نر تبدیل میشوند.
ملکه زنبور عسل چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟
ملکه زنبور عسل یکی از موجودات کلیدی در کندو است و وظیفه‌های مهمی را بر عهده دارد. بعضی از ویژگی‌های وظیفه‌ای او عبارتند از:
تولید تخم: ملکه تنها زنبور در کندو است که تخم گذاری میکند. او تخم‌های بارور و غیر بارور را تولید میکند. از تخم‌های بارور، زنبورهای کارگر ماده و از تخم‌های غیر بارور، زنبورهای نر به دنیا می‌آیند.
تولید فرومون: ملکه فرومون‌هایی تولید میکند که به عنوان عامل جذبه و اتحاد در کلونی عمل میکنند. این فرومون‌ها مانند جوهر ملکه از طریق غده‌های آرواره پایین او تولید میشوند و کلونی را تشکیل میدهند و برای اعطای هویت منحصر به فرد به کلونی کمک میکنند.
همچنین، ملکه به عنوان مرکز کندو و رهبری اجتماع عمل میکند. ویژگی‌های فیزیولوژیکی و ژنتیکی ملکه به طور قابل توجهی وضعیت، سلامت و عملکرد کلونی را تحت تأثیر قرار میدهند.
ملکه دو وظیفه اصلی دارد:
۱. به دلیل اینکه او تنها زنبور ماده دارای رشد جنسی در یک کندو است، وظیفه اولیه او تولیدمثل است. او هم تخم‌های بارور و هم تخم‌های غیر بارور تولید میکند. از تخم‌های بارور، زنبورهای کارگر ماده و از تخم‌های غیر بارور،
زنبورهای نر به دنیا خواهند آمد.
ملکه‌ها بیشترین تعداد تخمها را در بهار و اوایل تابستان می‌گذارند و در زمان اوج تخمگذاری، تعداد ۲۰۰۰ تخم در روز تولید میکنند. آنها به تدریج میزان تخمگذاری را در اواسط پاییز کاهش میدهند و تا اوایل بهار که افزایش
دسترسی به گرده و شهد گل نشانه‌ای برای افزایش تولید تخم است، کمتر تخم گذاری میکنند یا هیچ تخمی تولید نمی‌کنند.
یک ملکه ممکن است تا ۲۵۰،۰۰۰ تخم در سال و احتمالاً بیش از یک میلیون تخم در طول زندگی خود بگذارد.
۲. دومین وظیفه اصلی ملکه، تولید فرومون است که به عنوان نوعی «جذبه» اجتماع عمل میکند که باعث متحد شدن زنبورها و کمک به اعطای هویت منحصر به فرد به کلونی میشود. مهمترین فرومون (جوهر ملکه) بوسیله
غده‌های آرواره پایین او تولید میشود. این جوهر ملکه، در زمان تیمار ملکه توسط زنبورهای کارگر، از ملکه به این زنبورها و سپس از این زنبورها به زنبورهای کارگر دیگر منتقل میشود. اعضای کلونی، در نتیجه این بوی فرومون
منحصربفرد، یکدیگر را تشخیص داده و تأیید خواهند نمود.
مشخصات یک کولونی تا حد زیادی به قابلیت‌های تخم گذاری و تولید مواد شیمیایی ملکه بستگی دارند. آرایش ژنتیکی او، به همراه آرایش ژنتیکی زنبورهای نری که با او جفت‌گیری میکنند، بطور قابل توجهی با کیفیت، اندازه،
دما و کارایی کولونی مرتبط است.
آیا ملکه از کندو خارج میشود؟
ملکه در شرایط خاصی از کندو خارج میشود، اما به طور عمومی، ملکه در طول عمر خود به طور معمول درون کندو باقی می‌ماند. این شرایط خاص برای خروج ملکه از کندو عبارتند از:
۱. جفت‌گیری: ملکه برای جفت‌گیری و تولید تخم به خارج از کندو می‌رود. این فرایند برای یکبار در زندگی ملکه صورت میگیرد و پس از آن، تخم‌های لازم برای تولید تمام زنبورهای کارگر و زنبورهای نر داخل کندو توسط ملکه تولید میشود.
۲. تشکیل خانواده جدید: ملکه به همراه برخی زنبورهای کارگر و زنبورهای نر، در زمانی که نیاز به تشکیل یک کلونی جدید دارد، از کندو خارج میشود تا یک کندو و جامعه جدید را تشکیل دهد.
۳. شرایط نامساعد در کندو: در صورت وقوع حوادثی مانند وارو و بیماری‌های مختلف، ممکن است ملکه احساس کند که شرایط داخل کندو برای بقا و تولید تخم مناسب نیست و از کندو خارج شود تا خطر را برای خود و جامعه خود کم کند یا به دنبال جایگاه دیگری برای تولید تخم بگردد
آیا ملکه واقعاً حاکم کندو است؟
در کندوی زنبورهای عسل، ملکه تنها مسئول تخمگذاری و تولید تخم‌های بذری برای کلونی است و نه حاکمیت و کنترل بر کلونی. زنبورهای کارگر با توانایی‌ها و اطلاعاتی که دارند، به طور فردی و گروهی وظایف مختلفی از جمله مراقبت از تخمها، تغذیه لاروها، نگهداری از کندو و جستجو برای منابع غذایی را انجام میدهند.
اگر ملکه ناکارآمد یا ضعیف شود و توانایی تولید تخمها را از دست بدهد، زنبورهای کارگر ممکن است تصمیم به جایگزینی او و تشکیل یک کلونی جدید بگیرند. این تصمیمات بر اساس نیازهای کلونی و به منظور حفظ سلامت و پایداری آن اتخاذ میشود. در برخی موارد، این تغییرات ممکن است باعث حمله به ملکه یا حتی کشتن او توسط زنبورهای کارگر شود.
زنبورهای عسل معمولاً ملکه خود را جابجا میکنند و کلونی را ترک میکنند زمانی که:
۱. ازدحام فضای داخل کندو: زمانی که فضای داخل کندو به دلیل تولید بیشتر تخمها توسط ملکه، پر میشود و ازدحام رخ میدهد، زنبورهای کارگر تشخیص میدهند که نیاز به جایگزینی ملکه و تشکیل یک کلونی جدید وجود دارد.
۲. پیر شدن ملکه: همچنین، زمانی که ملکه به دلیل رسیدن به سن بالاتر، ناتوان یا ضعیف میشود و توانایی خود در تولید تخمها را از دست میدهد، زنبورهای کارگر ممکن است تصمیم به جایگزینی ملکه و ایجاد کلونی جدید بگیرند.
این تصمیمات توسط زنبورهای کارگر به دلیل شناخت عمیقشان از وضعیت کندو و نیازهای آنها اتخاذ میشود. این اقدامات به منظور حفظ سلامت و پایداری کلونی و تضمین ادامه‌ی تولید تخم و رشد آنها صورت میگیرد.
محدودیت فضا:
در جوامع زنبورهای عسل، فضای درون کندو ممکن است به دلیل تولید روزانه‌ی تخم‌های زیاد توسط ملکه محدود شود. این افزایش تعداد زنبورها در فضای محدود باعث ازدحام میشود. زمانی که این ازدحام اتفاق می‌افتد، ملکه همراه با بخشی از زنبورهای کارگر که معمولاً نیمی از کل کلونی هستند، کندو را ترک میکنند و به دنبال جایی برای تشکیل کلونی جدید میروند.
در حین این حرکت، ملکه با این زنبورهای کارگر به یک مکان جدید مهاجرت میکند تا کلونی جدید را شکل دهد. در این مکان جدید، زنبورهای کارگر با ملکه جدید همکاری میکنند و وظایف داخل کلونی را ادامه میدهند. این یک روند طبیعی است که برای جلوگیری از ازدحام و ایجاد کلونی‌های جدید با فضای بیشتر و بهتر صورت میگیرد.
عملکرد ضعیف مرتبط با سن:
در جامعه زنبورهای عسل، همانند دیگر اجتماعات حشرات اجتماعی، ملکه نقش حیاتی در حفظ و استمرار کلونی دارد. با گذشت زمان و پیر شدن ملکه، توانایی او برای تخمگذاری و رهبری کلونی کاهش می‌یابد. تخمگذاری نامنظم و به همراه الگوهای کمتر سازماندهی شده باعث افزایش عدم کارایی و عملکرد ضعیف میشود.
زمانی که ملکه پیر دچار ناتوانی در انجام وظایفش میشود، زنبورهای کارگر سعی میکنند تا او را جایگزین کنند یا از دور خارج کنند. این فرآیند به نام "سوارشدن" شناخته میشود که در آن ملکه جوانتر و قوی‌تر جایگزین ملکه پیر میشود. پس از جایگزینی، ملکه پیر به طور معمول کشته میشود و ملکه جدید برای ادامه‌ی فعالیت‌های تخمگذاری و رهبری کلونی به کار می‌پردازد. این یکی از روندهای طبیعی در دوره زندگی زنبورهای عسل است که برای حفظ سلامت و عملکرد بهتر کلونی ضروری است.
مرگ غیرمنتظره ملکه:
این رویدادی که معمولاً به عنوان مرگ غیرمنتظره ملکه در جامعه زنبورهای عسل شناخته میشود، یک واکنش طبیعی است که جهت حفظ استمرار کلونی آغاز میشود. زمانی که ملکه زنبورهای عسل ناگهانی می‌میرد، کارگران از لاروهایی که در مرحله قبل از تبدیل به زنبور ملکه قرار دارند، انتخاب میکنند و آنها را به عنوان جانشین ملکه آتی آماده میکنند.
این لاروها به خاطر تغذیه‌ی ویژه‌ای که به آنها توسط کارگران داده میشود، بزرگ و قوی میشوند. تغذیه با ژل رویال، یک ماده غذایی غنی و پر از عناصر غذایی است که به لاروها این امکان را میدهد که به ملکه‌های قوی و پرقدرتی تبدیل شوند. در نهایت، یکی از این لاروها به عنوان ملکه جدید انتخاب میشود و فرایند جدیدی از رشد و تکامل در کلونی آغاز میشود.
زنبور عسل، به طور گسترده در سراسر جهان یافت میشود و زندگی‌شان بر اساس سازماندهی اجتماعی در کلونی‌هایی به نام کندو صورت میگیرد. این حشرات اجتماعی از سه نوع اصلی تشکیل شده‌اند: زنبور ملکه، زنبور کارگر و زنبور نر.
زنبور ملکه: این زنبورها مسئول تولید تخم می‌باشند و معمولاً یک کلونی فقط یک زنبور ملکه دارد. زنبور ملکه تمام تخم‌های ضروری برای پرورش کلونی را می‌گذارد و زنبورهای کارگر و زنبورهای نر را تولید میکند.
زنبور کارگر: این گروه از زنبورها مسئولیت‌های مختلفی از جمله جمع‌آوری غذا، ساخت سلولهای عسل، پرورش لاروها و حفظ کلونی را بر عهده دارند.
زنبور نر: این زنبورها برای تولید اسپرم مورد استفاده در تلقیح ملکه‌ها وجود دارند.
زنبورهای عسل عموماً در کندوهای خود زندگی میکنند که از موم تولید شده توسط زنبورها ساخته شده‌اند. این کندوها به عنوان محل زندگی، نگهداری عسل و تخم‌زنبوری و همچنین برای پرورش لاروها و تکامل زنبورهای جدید استفاده میشوند.
زنبورهای عسل به عنوان یکی از حیوانات بسیار مفید در جهان شناخته میشوند به خاطر نقش بسیار مهمشان در گرده‌افشانی گیاهان و تولید عسل که یکی از منابع غذایی مهم برای انسان‌ها است.
محبت به تمام موجودات زنده شریف ترین ویژگی انسان است. رد کردن
پرواز زنبور ملکه با هدف جفت‌گیری:
ملکه تنها یک پرواز جفت‌گیری انجام میدهد. یک ملکه به منظور جلوگیری از جفت‌گیری درون نژاد خود، مسافت قابل توجهی را از کندوی خود دور میشود تا در یک مکان اجتماع زنبورهای نر که هزاران زنبور نر منتظر او هستند،
جفت‌گیری انجام دهد.
ابتدا به دور کندو می‌چرخد تا خود را با جهت آن تنظیم کند. سپس بدون مراقب ملازمان، کندو را معمولاً در بعدازظهر به مدت ۱۵ دقیقه ترک میکند تا در حالت پرواز در ارتفاع بالاتر از ۶ متر، با زنبورهای نر جفت‌گیری نماید.
زنبورهای نر میتوانند از طریق رایحه شیمیایی ملکه (فرومون)، یک ملکه را بیابند و شناسایی کنند، اما میتوانند از روی ظاهر نیز ملکه را تشخیص دهند.
ملکه‌ها در هر پرواز مقاربتی، معمولاً با ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری میکنند (گرچه گاهی اوقات تعداد زنبورهای نر به ۴۰ عدد میرسد) و اسپرم نر را درون کیسه اسپرم خود ذخیره میکنند. زنبورهای نر کمی بعد از جفت‌گیری
می‌میرند.
تحقیقی که اخیراً انجام شده، عنوان میکند که «انجام جفت‌گیری‌های متعدد، ملکه زنبور عسل را در نظر زنبورهای کارگر، جذاب جلوه میدهد.» این بدین معناست که اگر ملکه با ۸ زنبور نر یا ۱۲ زنبور نر جفت‌گیری کند، ارزش او
از نظر زنبورهای کارگر یکسان نخواهد بود. البته در صورتی که تعداد زنبورهای نر بیشتر باشد، تعداد تخم‌هایی که ملکه میتواند بگذارد، بیشتر خواهد بود، اما زنبورهای کارگر به نحوی از همان ابتدا از تعداد تخمها اطلاع دارند.
این تحقیق در اکتبر ۲۰۰۷ انجام شد و اثبات نمود که تعداد شریکان جنسی، عامل کلیدی جذاب‌تر شدن ملکه از نظر زنبورهای کارگر یک کلونی میباشد. یعنی هر چه تعداد شریکان جنسی بیشتر باشد، ملکه جذاب‌تر به نظر
خواهد رسید و دوران حکم فرمایی او نیز طولانی‌تر خواهد بود. در این تحقیق، زنبورهای کارگر، به ملکه‌هایی که چندین عمل لقاح را انجام داده بودند، توجه بیشتری می‌کردند. زنبورهای کارگر «واکنش ملازمانه»ای به ملکه خود
نشان میدهند. آنها آنتن خود را لیس زده و به بدن ملکه می‌مالند. واکنش ملازمانه به ملکه‌هایی که چندین بار لقاح کرده‌اند، چشمگیرتر بود.
توضیح این امر این است که «همانند بسیاری از حیوانات، زنبور عسل نیز از فرومون برای ایجاد ارتباط استفاده میکند. زمانی که ریچارد، فرومون تولید شده در غده آرواره زیرین ملکه‌های زنبور عسل را تجزیه و تحلیل کرد، دریافت
که ترکیب فرومون پس از جفت‌گیری ملکه بطور قابل توجهی کاهش می‌یابد و به نظر میرسد که دفعات جفت‌گیری ملکه، عامل کلیدی در تشخیص میزان تغییر فرومون است. ریچارد همچنین می‌افزاید زمانی که زنبورهای کارگر
در معرض فرومون حاصل از ملکه لقاح کرده با نطفه یک زنبور نر و ملکه های لقاح کرده با نطفه‌های چندین زنبور نر قرار میگیرند، فرومون حاصل از ملکه‌های لقاح کرده با چندین زنبور نر را ترجیح میدهند».
ذخیره اسپرم ملکه به او اجازه میدهد تا در طول زندگی خود، میلیون‌ها تخم بگذارد. اگرچه یک ملکه در طول فصل تولیدمثل میتواند تا ۲۰۰۰ تخم در روز بگذارد، تعداد و سرعت تخم گذاری ملکه بوسیله آب و هوا، در دسترس
بودن غذا و رفتارهای مشخص زنبورهای عسل زیرگونه او کنترل میشود. تخم‌های بارور ملکه، به زنبورهای کارگر یا ملکه‌های بعدی زنبورهای عسل و تخم‌های غیر بارور، به زنبورهای نر تبدیل میشوند. اگر آب و هوای بد،
جفت‌گیری ملکه را بیش از ۲۰ تا ۳۰ روز به تأخیر بیندازد، توان خود برای جفت‌گیری را از دست داده و تنها قادر به گذاشتن تخم‌های غیر بارور خواهد بود که به زنبورهای نر تبدیل میشوند.
ملکه زنبور عسل چه خصوصیات ویژه‌ای دارد؟
ملکه زنبور عسل یکی از موجودات کلیدی در کندو است و وظیفه‌های مهمی را بر عهده دارد. بعضی از ویژگی‌های وظیفه‌ای او عبارتند از:
آیا ملکه واقعاً حاکم کندو است؟
در کندوی زنبورهای عسل، ملکه تنها مسئول تخمگذاری و تولید تخم‌های بذری برای کلونی است و نه حاکمیت و کنترل بر کلونی. زنبورهای کارگر با توانایی‌ها و اطلاعاتی که دارند، به طور فردی و گروهی وظایف مختلفی از جمله مراقبت از تخمها، تغذیه لاروها، نگهداری از کندو و جستجو برای منابع غذایی را انجام میدهند.
اگر ملکه ناکارآمد یا ضعیف شود و توانایی تولید تخمها را از دست بدهد، زنبورهای کارگر ممکن است تصمیم به جایگزینی او و تشکیل یک کلونی جدید بگیرند. این تصمیمات بر اساس نیازهای کلونی و به منظور حفظ سلامت و پایداری آن اتخاذ میشود. در برخی موارد، این تغییرات ممکن است باعث حمله به ملکه یا حتی کشتن او توسط زنبورهای کارگر شود.
زنبورهای عسل معمولاً ملکه خود را جابجا میکنند و کلونی را ترک میکنند زمانی که:
۱. ازدحام فضای داخل کندو: زمانی که فضای داخل کندو به دلیل تولید بیشتر تخمها توسط ملکه، پر میشود و ازدحام رخ میدهد، زنبورهای کارگر تشخیص میدهند که نیاز به جایگزینی ملکه و تشکیل یک کلونی جدید وجود دارد.
۲. پیر شدن ملکه: همچنین، زمانی که ملکه به دلیل رسیدن به سن بالاتر، ناتوان یا ضعیف میشود و توانایی خود در تولید تخمها را از دست میدهد، زنبورهای کارگر ممکن است تصمیم به جایگزینی ملکه و ایجاد کلونی جدید بگیرند.
این تصمیمات توسط زنبورهای کارگر به دلیل شناخت عمیقشان از وضعیت کندو و نیازهای آنها اتخاذ میشود. این اقدامات به منظور حفظ سلامت و پایداری کلونی و تضمین ادامه‌ی تولید تخم و رشد آنها صورت میگیرد.
محدودیت فضا:
در جوامع زنبورهای عسل، فضای درون کندو ممکن است به دلیل تولید روزانه‌ی تخم‌های زیاد توسط ملکه محدود شود. این افزایش تعداد زنبورها در فضای محدود باعث ازدحام میشود. زمانی که این ازدحام اتفاق می‌افتد، ملکه همراه با بخشی از زنبورهای کارگر که معمولاً نیمی از کل کلونی هستند، کندو را ترک میکنند و به دنبال جایی برای تشکیل کلونی جدید میروند.
در حین این حرکت، ملکه با این زنبورهای کارگر به یک مکان جدید مهاجرت میکند تا کلونی جدید را شکل دهد. در این مکان جدید، زنبورهای کارگر با ملکه جدید همکاری میکنند و وظایف داخل کلونی را ادامه میدهند. این یک روند طبیعی است که برای جلوگیری از ازدحام و ایجاد کلونی‌های جدید با فضای بیشتر و بهتر صورت میگیرد.
عملکرد ضعیف مرتبط با سن:
در جامعه زنبورهای عسل، همانند دیگر اجتماعات حشرات اجتماعی، ملکه نقش حیاتی در حفظ و استمرار کلونی دارد. با گذشت زمان و پیر شدن ملکه، توانایی او برای تخمگذاری و رهبری کلونی کاهش می‌یابد. تخمگذاری نامنظم و به همراه الگوهای کمتر سازماندهی شده باعث افزایش عدم کارایی و عملکرد ضعیف میشود.
زمانی که ملکه پیر دچار ناتوانی در انجام وظایفش میشود، زنبورهای کارگر سعی میکنند تا او را جایگزین کنند یا از دور خارج کنند. این فرآیند به نام "سوارشدن" شناخته میشود که در آن ملکه جوانتر و قوی‌تر جایگزین ملکه پیر میشود. پس از جایگزینی، ملکه پیر به طور معمول کشته میشود و ملکه جدید برای ادامه‌ی فعالیت‌های تخمگذاری و رهبری کلونی به کار می‌پردازد. این یکی از روندهای طبیعی در دوره زندگی زنبورهای عسل است که برای حفظ سلامت و عملکرد بهتر کلونی ضروری است.
مرگ غیرمنتظره ملکه:
این رویدادی که معمولاً به عنوان مرگ غیرمنتظره ملکه در جامعه زنبورهای عسل شناخته میشود، یک واکنش طبیعی است که جهت حفظ استمرار کلونی آغاز میشود. زمانی که ملکه زنبورهای عسل ناگهانی می‌میرد، کارگران از لاروهایی که در مرحله قبل از تبدیل به زنبور ملکه قرار دارند، انتخاب میکنند و آنها را به عنوان جانشین ملکه آتی آماده میکنند.
این لاروها به خاطر تغذیه‌ی ویژه‌ای که به آنها توسط کارگران داده میشود، بزرگ و قوی میشوند. تغذیه با ژل رویال، یک ماده غذایی غنی و پر از عناصر غذایی است که به لاروها این امکان را میدهد که به ملکه‌های قوی و پرقدرتی تبدیل شوند. در نهایت، یکی از این لاروها به عنوان ملکه جدید انتخاب میشود و فرایند جدیدی از رشد و تکامل در کلونی آغاز میشود.
